28 maart 2020

postmodernisten

Foucault, Barthes,,Lyotard, Kofma, Derrida, Blanchot, Levinas, Baudrillard, Irigaray, Kristeva, Deleuze, Badiou, Rancière…

PRAKTISCH

• Zaterdag 28 maart 2020
• Thermae Palace Oostende
• 9u30-13u30
• Kostprijs voor de volledige dag €30,00 (leden € 27)
• Inschrijven via het inschrijvingsformulier of mail naar: info@camelotvlaanderen.be
  Uw mail of bevestigingsmail geldt als inschrijving. Aantal plaatsen is beperkt
• Over te schrijven op rekening BE61 7350 5298 4317 van VZW CAMELOT-VLAANDEREN.

Met de term ‘postmoderne filosofie’ wordt het veelzijdige denken bedoeld dat vanaf het midden van de jaren zeventig van de twintigste eeuw opgang maakte in Frankrijk, en dat op enkele jaren tijd de planeet – of om iets preciezer te zijn: de West-Europese en Noord-Amerikaanse universitaire wereld – wist te veroveren. De meester-denkers in die stroming waren, onder anderen: Foucault, Barthes, Lyotard, Kofma, Derrida, Blanchot, Levinas, Baudrillard, Irigaray, Kristeva, Deleuze, Badiou, Rancière… Zeggen deze namen u weinig of niets? Geen erg. Dat heeft niets te maken met uzelf, wel met dat postmodernisme. Want hoewel de postmoderne filosofie op een bepaald moment ontegensprekelijk erg invloedrijk was, kon ze echter nooit wedijveren met haar illustere moderne voorgangers (Nietzsche, Heidegger, Sartre, Camus), die zonder meer wereldbefaamd waren. De doorwerking van het postmodernisme bleef in eerste instantie vooral beperkt tot de universitaire echelons van de Westerse wereld. (Dit is overigens de reden waarom sommigen deze filosofie tot op de dag van vandaag ‘elitair’ noemen.) Dat alles is geen reden om achteloos aan het postmoderne voorbij te gaan. Wel integendeel: als je bedenkt dat veel van de ingrijpende veranderingen waarmee wij de jongste jaren geconfronteerd zijn (de voorthollende ‘globalisering’, het ‘verdampen’ van eeuwenoude grenzen tussen wereldculturen, de vervaging van begrippen als ‘identiteit’, ‘traditie’, ‘gemeenschap’, ‘geloof’) en van de nijpende problemen die ermee gepaard gaan (gevoelens van desoriëntatie en onzekerheid, wijdverspreid in deze tijd, de prettige chaos van een op hol geslagen diversiteit, de bedreiging die uitgaat van schijnbaar onstuitbare wereldmigratiestromen, de verruwing van het politieke klimaat) rechtstreeks of onrechtstreeks voortkomen uit of toegeschreven worden aan het postmodernisme, dan is een grondige verkenning van dat denken op haar plaats. Vandaag wordt alles wat ‘postmodern’ heet in verband gebracht met de genoemde onzekerheden, met verwarring en universele (culturele) chaos, met gebrek aan zingeving, nihilisme, en wat voor ‘onzaligs’ men verder nog kan bedenken. Nochtans was de oorspronkelijke bedoeling van alle postmodernisten nobel en lofwaardig: ze wilden eens en voorgoed afrekenen met het onheil van het ‘modernisme’, ze wilden voorbij (‘post-’) dat modernisme geraken. Geef toe, de ideologieën (en daarop gestoelde partijen en maatschappijen) die bij het begin van het modernisme het levenslicht zagen – marxisme, fascisme, nazisme, racisme – maar bijvoorbeeld ook een historisch fenomeen als het negentiendeen begin-twintigste-eeuwse kolonialisme (als uitloper van het kapitalisme en, dus, ideologisch, van het liberalisme), waren niet bepaald zegeningen voor de mensheid. De confrontatie met het bestaan van de naziconcentratiekampen, in 1945, maar ook met de goelags in de Sovjet-Unie, vanaf pakweg 1970, hadden het modernisme totaal gediscrediteerd. Om die reden ging de postmoderne filosofen in de tegenaanval, alle zeilen bijzettend om nieuwe filosofische perspectieven uit te tekenen, nieuwe, humane waarden te creëren en filosofieën te bedenken die niet langer het risico zouden lopen te ontsporen in totalitaire politieke systemen. Het postmodernisme wilde de radicalisering van de waarden van menselijkheid, tolerantie en democratie. Of het vandaag in z’n opzet is geslaagd, in de wereld die zich na ‘11 september’ gaandeweg aan ons openbaarde (of opdrong – ’t is maar zoals je ’t bekijkt), is zeer de vraag. Wij zoeken het samen uit door een paar van de boeiendste postmoderne denkers aan het woord te laten: Kofman, Derrida, Levinas, Deleuze, Vattimo. De roden draad in hun denken is de poging om de hedendaagse wereld te benaderen vanuit de idee van de ‘radicale differentie’, zoals zij het zelf noemen – zeg maar: van de bonte en onherleidbare verscheidenheid van de huidige mensheid. Maar is zoiets nu een zegen, na de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog en het bolsjewisme, of is het welbeschouwd gewoon een nieuwe vloek, een teken van zwakheid, het voorspel van grootschalige maatschappelijke ellende, of zelfs van cultureel verval? Is het soort ‘verscheidenheid’ dat het postmodernisme aanbeveelt soms geen eufemisme voor uitzichtloze verdeeldheid? Is dat soms niet het ‘cadeautje’ waarmee die postmodernen ons hebben opgezadeld? Zijn we met z’n allen echt postmodern? Of willen we aan het postmoderne juist ontsnappen, nu we stilaan gaan beseffen waarop het wel eens uit zou kunnen draaien?…

Prof. Peter DE GRAEVE

Peter De Graeve (1959) studeerde rechten, wijsbegeerte en politieke filosofie aan de universiteiten van Gent, Parijs (Sorbonne) en Turijn. In 1994 promoveerde hij aan de Universiteit van Straatsburg op een proefschrift over de Duitse filosoof Martin Heidegger. Hij doceerde tot 2008 kunstfilosofie en hedendaagse wijsbegeerte aan de Universiteit Antwerpen en was tot 2012 decaan van de Faculteit Architectuur en Kunsten van de Associatie KU Leuven. Vandaag is hij hoogleraar wijsbegeerte, ethiek en esthetica aan de Bijzonder Faculteit der Kunsten, KU Leuven. Hij is ook vast medewerker van de School voor Comparatieve Filosofie Antwerpen. Peter De Graeve publiceerde over politieke filosofie en esthetica. Hij schreef essays over o.a. fotograaf Carl De Keyzer, beeldende kunstenaars Jean Bilquin, Ronny Delrue, Ruben Bellinx, Jan De Wachter, beeldhouwer Peter Buggenhout. In 2003 publiceerde hij een Nietzsche-studie: Friedrich Nietzsche. Chaos en verwording. Begin 2012 verscheen zijn studie over de filosofie van de vooraanstaande Franse filosoof Gilles Deleuze: Gilles Deleuze en het materialisme. In 2017 volgde de filosofische roman De afvalligen.

Deze dag wordt georganiseerd door de VZW Camelot Vlaanderen werkgroep FILOSOFIE ZONDER GRENZEN